† 15 Σεπτεμβρίου - Ιωάννης Νεομάρτυς, ο εκ Σφακίων

Μητροπολίτου Φαναρίου Αγαθαγγέλου, Γενικού Διευθυντού της Αποστολικής Διακονίας
της Εκκλησίας της Ελλάδος, Οι Νεομάρτυρες του Γένους,
εκδ. Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2021, σελ. 202-203.

Ο Άγιος Νεομάρτυς Ιωάννης, καταγόμενος από τα Σφακιά Κρήτης, εργαζόταν ως γεωργός στη Νέα Έφεσο. Διασκεδάζοντας με δύο Σφακιανούς και άλλους Χριστιανούς σε ένα πανηγύρι, που γινόταν κατά την εορτή του Τιμίου Προδρόμου, έξω από τη Νέα Έφεσο, στις 29 Αυγούστου 1811, αρνήθηκε μαζί με τους δύο Σφακιανούς να πληρώσει τον κεφαλικό φόρο που ζητούσε ο Αγάς μέσω των απεσταλμένων του.

Σε συμπλοκή που έγινε, φονεύθηκε από τους Σφακιανούς συντρόφους του Ιωάννη ένας Τούρκος, ενώ κάποιοι άλλοι τραυματίσθηκαν. Ο Ιωάννης, πιστεύοντας στην αθωότητά του, δεν απομακρύνθηκε, όπως έκαναν οι φίλοι του. Συνελήφθη από τους Τούρκους και οδηγήθηκε βασανιζόμενος στην φυλακή, όπου παρέμεινε απομονωμένος, άνευ τροφής επί 16 ημέρες. Στις προτάσεις των Τούρκων, να ασπασθεί τον Ισλαμισμό για να αποφύγει τον θάνατο, ο Μάρτυρας απάντησε ευθαρσώς: «Χριστιανός εγεννήθηκα, Χριστιανός θέλω να αποθάνω, Ιωάννης ονομάζομαι, δεν αλλάζω ούτε την πίστη μου, ούτε το όνομά μου». Οι βασανιστές του απελπίσθηκαν βλέποντας αμετάπειστο τον Μάρτυρα, οπότε έλαβαν την απόφαση και τον απαγχόνισαν, ενώ ο ίδιος ομολογούσε τον Χριστό, την 15 η Σεπτεμβρίου 1811. Άρχισαν ήδη να γίνονται θαύματα, οι δε Χριστιανοί πήραν άδεια και κήδευσαν εν τιμή το λείψανο του Αγίου στην αυλή του Ναού του Αγίου Γεωργίου, που βρίσκεται στην Έφεσο. Μαρτύριο του Αγίου αυτού συνέγραψε ο Αθανάσιος ο Πάριος, ακολουθία δε συνέγραψε ο μοναχός Γεράσιμος Μακριγιαννίτης.